Τῶν παθῶν μου τόν τάραχον ἡ τόν κυβερνήτην τεκοῦσα Κύριον καί τόν κλύδωνα κατεύνασον τῶν ἐμῶν πταισμάτων Θεονύμφευτε.
Δηλαδή:
Παρακάλει, Παναγία Θεονύμφευτε, τόν Κυβερνήτη τῆς ζωῆς μας Κύριον, πού γέννησες νά κατευνάσει την ταραχή τῶν παθῶν μου καί τήν τρικυμία τῶν ἁμαρτιῶν μου.
Ἠ κύρια αἰτία τῆς κατάθλιψης (δηλαδή τῆς κατά κόσμον λύπης) γράφει ἡ Φιλοκαλία (ἅγιος Μάξιμος Ὁμολογητής, Φιλοκαλία τόμ. Γ΄, σ. 246) εἶναι ἡ δυσλειτουργία τοῦ Ἐπιθυμητικοῦ τῆς ψυχῆς. Ὑπενθυμίζουμε στον σεβαστό φίλο ἀναγνώστη ὅτι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου χωρίζεται σε τρία μέρη ἤ τρεῖς δυνάμεις: το Λογιστικό, τό Θυμικό καί τό Ἐπιθυμητικό. Ὅταν τά τρία αὐτά μέρη εἶναι κάτω ἀπό τήν εὐλογία καί τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἑνωμένα καί λειτουργοῦν μὲ ἁρμονία. Ὅταν παύει να ἐνεργεῖ μέσα μας ἡ Θεία Χάρη ἐνεργοῦν ὁ διάβολος καί τά πάθη. Ἡ δαιμονική ἐνέργεια εἶναι ἐνέργεια διαιρέσεως καί ταραχῆς. Ἡ ἐσωτερική αὐτή διαίρεση καί ταραχή διασπᾶ τὴν ἐσωτερική εἰρήνη, τήν ἐσωτερική χαρά καί σκορπίζει στη ψυχή ἕνα ἀποπνικτικό σύννεφο, μιά ὀμίχλη, ἕνα καπνό βαθειᾶς λύπης, κατάθλιψης. Αὐτή ἡ κατά κόσμον λύπη καί κατά-θλιψη εἶναι περισσότερο έμφανής ὅταν τό Ἐπιθυμητικό μας εἶναι σκοτεινό. Ἡ ἱκανο-ποίηση τῶν σκοτεινῶν ἐπιθυμιῶν, ἡ καταδυνα-στεία τῶν παθῶν στήν ἀρχή μπορεῖ νά φέρνει μιά κοσμική χαρά, μιά σαρκική ἱκανοποίηση, ἀλλά στο τέλος, ὁδηγεῖ στήν πικρή γεύση μιᾶς λύπης κατά τό μέτρο, πού ἡ ἡδονή φέρνει τήν ὀδύνη.
Το κλείσιμο στόν ἑαυτό μας, στη φιλαυτία μας, πού δημιουργεῖ μιά ἐγωιστική αὐτο-δικαίωση εἶναι ἕνα ἀπό τά βασικότερα αἴτια τῆς κατάθλιψης. Ὁ λογισμός ὅτι ὁ πλησίον μας εἶναι ἡ κόλασή μας, κατά τόν ἄθεο μηδενιστή Σάρτρ, ὑψώνει στεγανά στη ψυχή μας, την ὁδηγεῖ σε μία θεληματική μοναξιά ἀπό ἀνθρώπινη ἀπουσιάζει ἡ γλυκύτητα τῆς προσευχῆς. καί θεϊκή παρουσία, ὅπου ἀπουσιάζει ἡ γλυκήτητα τῆς προσευχῆς.
Ἄν μάλιστα προσθέσουμε την κατωτερό-τητα καί τήν ζηλοφθονία, την κατάκριση καί ἔλλειψη ἀγάπης, ἀνοχῆς καί ὑπομονῆς, τήν μή ἀναγνώριση τῶν χαρισμάτων καί τῶν προσό-ντων τοῦ ἄλλου, τόν μεγαλοϊδεατισμό τοῦ «ἐγώ» μας, τότε αὐξάνονται καί πολλαπλασιά-ζονται οἱ κύριες αἰτίες τῆς κατάθλιψης καί τῆς κοσμικῆς λύπης. «Ἡ ἀποτυχία τῆς ἡδονῆς γεννάει τήν λύπη. Ἡ ἡδονή εἶναι ζευγαρωμένη μαζί μέ κάθε πάθος» (Ἅγιος Θαλάσσιος ὁ Λίβυος. Φιλοκαλία τ. Β΄ σελ. 275).
Ἡ πολυπραγμοσύνη, τό πολυμέριμνο καί ἡ βιασύνη πού χαρακτηρίζουν τήν ἐποχή μας, τό «μπούλινγκ», ὁ φόβος, ἡ ἀνασφάλεια, οἱ ἐνοχές καί οἱ ὑπερευαισθησίες, ὅλα αὐτά δημιουργοῦν στή ψυχή ἕνα ἄγχος, ἕνα «στρές», ποὺ ὅταν παραταθεί μεταβάλλεται σε λύπη κοσμική, σε κατάθλιψη. Μέσα ἀπ’ ὅλα αὐτά διεισδύει καί ἀναμιγνύεται το δαιμονικό πνεῦμα, ποὺ εἶναι πνεῦμα ταραχῆς, λύπης, διαιρέσεως καί μοναξιᾶς, καθώς γράφει ὁ ἅγιος Δωρόθεος στην Ε΄ διδασκαλία: «…Μιά φορά αἰσθάνθηκα μεγάλη καί ἀφόρητη θλίψη καί ἔνοιωθα τόσο κόπο καί στενοχώρια, σαν νὰ ἐπρόκειτο να παραδώσω την ψυχή μου. Αὐτή ἡ θλίψη προ-ερχόταν ἀπό δαιμονική ἐνέργεια –πάντοτε βέβαια ἕνας τέτοιος πειρασμός προέρχεται ἀπό τὸν φθόνο τῶν δαιμόνων. Εἶναι πολύ βαρύς. Κάνει τόν ἄνθρωπο βαρύ, σκοτεινό, χωρίς να βρίσκει πουθενά καί ἀπό κανένα παρηγοριά, ἀλλά το κάθε τι τοῦ προκαλεῖ στενοχώρια καί πνιγμό. Πολύ γρήγορα ὅμως ἔρχεται ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ στὴν ψυχή, γιατί διαφορετικά κανένας δέν θά μποροῦσε νὰ ἀντέξει…».
Ὁ ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθάτος ἰσχυρίζεται ὅτι το καταστρεπτικό πάθος τῆς λύπης (κατά-θλιψης) κυριεύει τούς ἀνθρώπους πού ἔχουν δώσει ὅλη τήν ἐλπίδα τους, τήν πίστη καί τήν ἀγάπη τους στα πρόσκαιρα πράγματα: «Ἡ λύπη εἶναι καταστρεπτικό πάθος γιά τήν ψυχή καί γιὰ τὸ σῶμα καί πειράζει καί τόν μυελό τῶν ὀστῶν ἀκόμη. Ἐννοῶ τὴν λύπη τοῦ κό-σμου, ἡ ὁποία κυριεύει τούς ἀνθρώπους γιά τά πρόσκαιρα καί πολλές φορές γίνεται αἰτία θανάτου» (ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθάτος, Φιλοκαλία τόμ. Δ΄).
Εἶναι πλέον ἀποδεδειγμένο ὅτι ὁ δρόμος τῆς κατάθλιψης, ἀφαιρώντας ἀπό τήν ψυχή τήν χαρά τῆς σωτηρίας καί τήν ἐλπίδα σ’ Ἐκεῖνον, ποὺ εἶναι ἡ μόνη Ἐλπίδα τοῦ κόσμου, ὁδηγεῖ στήν ἀπελπισία.
Ἡ εὐρύχωρη καί πλατειά ὁδός τῆς ἁμαρτίας δέν ἔχει ἄλλο τέλος, ἄν ἀποκλείσωμε την κατά Θεόν λύπη, δηλαδή τή σωτήρια μετάνοια, τήν ἐπιστροφή στο σπίτι τοῦ πατέρα, στήν ἐξομολόγηση. «Τά ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας εἶναι θάνατος». Θάνατος τῆς ψυχῆς καί πολλές φορές καί τοῦ σώματος.
Πηγή: Αρχιμανδρίτου Ιωαννικίου Κοτσώνη Καθηγουμένου, στο: «Η κοσμική Λύπη (κατάθλιψη) και η κατά Θεόν Λύπη (Μετάνοια), έκδ. Ι.Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Σόχου Λαγκαδά, σελ.9-15.
Orthodox Wind 